- Փորձի՛ր տրված նախադասությունները լրացնել:
Սիրուն երազ, երեխայի ձայն, աշնան
քամի բառակապակցությունները, ըստ գերադաս անդամի խոսքիմասային պատկանելության, գոյականական են, ըստ կազմության՝պարզ, ըստ բաղադրիչների կապակցելիության սերտության աստիճանի՝ ազատ: Ահա նմանատիպ ևս մի քանի բառակապակցություն՝ գեղեցիկ զգեստ, գույնզգույն տերևներ:
Նախադասությունները, ըստ հաղորդակցման նպատակի, լինում են չորս տեսակ: Հիմա կներկայացնեմ երկուական օրինակ յուրաքանչյուր տեսակից.
1) պատմողական-Ես այսօր գնացել եմ ճամփորդության։
2)հարցական-Ինչպե՞ս անցավ քո դպրոցական օրը։
3)բացականչական-Վա~յ որտեղ ես դու։
4)հրամայական-Կորի՛ր աչքիցս։
Նախադասությունները, ըստ կազմության, լինում են պարզ և բարդ: Այս երկու տեսակների տարբերությունն այն է, որ պարզը ունի մեկ ստորոգյան իսկ բարդը երկուսից ավել: Տեսակներից յուրաքանչյուրն ունի իր ենթատեսակները:
Պարզ նախադասությունները լինում են համառոտ և ընթարձակ: Ահա մի քանի օրինակ յուրաքանչյուր տեսակից.
Ընթարձակ–Ես դպրոցից եկա տուն, ես կատարեցի իմ տնային առաջադրանքները։
Համառոտ–Ես գնացի, նա եկավ։
Բարդ նախադասությունները լինում են համադասական և ստորադասական: Ահա մի քանի օրինակ յուրաքանչյուր տեսակից.
Համադասական–Ես դասերս արեցի և հանգստացա, ես կատարեցի բոլոր տնային գործերը և գնացի։
Ստորադասական–Ես գնացի երբ դու եկար, Ես դասերս արեցի քանի դու հանգստանում էիր:
Համադաս նախադասություններն ու նախադասության համադաս անդամները կարող են կապակցվել համադասական շաղկապներով: Օրինակ՝ և, ու, կամ:
Երկրորդական նախադասությունները գլխավորի հետ կապվում են ստորադասական շաղկապներով կամ հարաբերական դերանուններով: Օրինակ՝ իսկ, որ, բայց:
2. Կետադրի՛ր տեքստը՝ ուղղելով նաև ուղղագրական սխալները:
Հովհաննեսի սիրելի առարկաններից են՝ մաթեմատիկան, անգլերենը, ֆիզիկան: Քույրն էլ է սիրում սովորել ակնհայտորեն հետաքրքրված է օտար լեզուներով: Նրանք անընդհատ մրցում են ամեն արքայի մասին իրենց սովորածով, որպեսզի ցույց տան իրենց գիտելիքները ծնողներին: Հովհաննեսի գայլերի մասին կարդացած գրքերը տատիկն էր գնել, և հասել էին դրանք թոռնիկին հարևանուհու միջոցով: Տատիկի համար սիրելի էր փաստը, որ թոռնիկները ոչ թե զբաղվում են անոգուտ խաղերով, այլ լուրջ ուսումնասիրություներ են անում տարբեր բնագավառներից: Հետաքրքիր է այն, որ ծնողների համար արդեն անհանգստության լուրջ առիթ է դա: Հայրիկի՝ ուսուցիչներին ուղղված նամակներում կարևոր էր այդ հարցը: Երբ այլ ծնողնների երազանքը զավակների սերն էր կրթության հանդեպ, Հովհաննեսի ու քրոջ դեպքում ամեն ինչ հակառակն էր՝ անհանգստացնում էր նրանց սովորելը:
3. Մգեցնում ենք տեքստի բոլոր ենթակաները, շեղատառ ենք դարձնում բաղադրյալ ստորոգյալների ստորոգելիները:
4. Կազմում ենք բառակապակցություններ, որոնք կլինեն.
պարզ, կայուն՝ վերաիմաստավորված, բայական,
Աչքից ընկնել
բարդ, կայուն՝ ոչ վերաիմաստավորված, գոյականական,
Ամերիկայի Միքցյալ Նահանգներ
պարզ, ազատ, թվականական,
Համարյա 47
բարդ, ազատ, ածականական:
Շատ շատ համեստ
5. Կազմում ենք նախադասություններ, որոնք կլինեն.
Պատմողական, պարզ, ընդարձակ, գոյական ստորոգելիով,
Սովորելը ապագայի բանալին է։
Հարցական, պարզ, համառոտ, դերանուն ստորոգելիով,
Դու ընկեր ես?
Հրամայական, պարզ, ընդարձակ, սահմանական եղանակի պարզ ստորոգյալով,
Հենց հիմա գնքցի կարդացի։
Պատմողական, բարդ, ստորադասական, առնվազն մեկ դերանուն-ենթակայով,
Ես կատարեցի իսկ դու չկատարեցիր։
Պատմողական բարդ, համադասական, առնվազն մեկ գոյական-ենթակայով,
Գայլը եկավ նապաստակը փախավ
Պատմողական, պարզ, ընդարձակ, դերբայ-ենթակայով և դերբայ-ստորոգելիով:
Անի Բաղդասարյանի բլոգ 